Mụn nội tiết là tình trạng da phổ biến, thường xuất hiện trong giai đoạn dậy thì và có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành. Loại mụn này liên quan chặt chẽ đến sự dao động của hormone trong cơ thể, đặc biệt ở nữ giới. Theo thống kê, khoảng 50% phụ nữ trong độ tuổi 20 – 29 gặp phải tình trạng mụn nội tiết, và khoảng 4% vẫn tiếp tục bị ảnh hưởng ở độ tuổi 40. Vậy mụn nội tiết ở nữ giới là gì? Cùng Nuris tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Mụn nội tiết là gì?
Mụn nội tiết còn được gọi là mụn trứng cá, thường xuất hiện sau 25 tuổi và có xu hướng kéo dài dai dẳng. Tình trạng này chủ yếu liên quan đến sự mất cân bằng hormone, dẫn đến tuyến bã nhờn hoạt động quá mức, gây bít tắc lỗ chân lông và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Mụn nội tiết có thể xuất hiện trên nhiều vùng da như mặt, vai, ngực và lưng dưới các dạng phổ biến sau:
- Mụn nhọt
- Mụn đầu đen
- Mụn đầu trắng
- Mụn bọc
Nguyên nhân gây mụn nội tiết
Mụn nội tiết có thể do nhiều yếu tố tác động đến sự thay đổi hormone trong cơ thể, bao gồm:
- Tuổi dậy thì: Khi cơ thể bắt đầu sản xuất nhiều hormone androgen, kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh.
- Chu kỳ kinh nguyệt: Mức hormone estrogen và progesterone dao động, làm tăng tiết dầu trên da.
- Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Một rối loạn nội tiết phổ biến có thể gây ra mụn trứng cá kéo dài.
- Giai đoạn mãn kinh: Sự suy giảm estrogen và sự mất cân bằng giữa các hormone có thể khiến da dễ nổi mụn.
- Mang thai: Thay đổi nội tiết trong thai kỳ có thể kích thích mụn xuất hiện.
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như nội tiết tố, thuốc tránh thai, steroid có thể góp phần làm tăng mụn.
- Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người từng bị mụn nội tiết, nguy cơ mắc phải của bạn cũng cao hơn.
- Tâm lý căng thẳng, stress: Làm tăng hormone cortisol, kích thích tuyến bã nhờn sản xuất dầu nhiều hơn.
- Sử dụng sản phẩm chăm sóc da không phù hợp: Một số sản phẩm có thể gây kích ứng hoặc làm mất cân bằng dầu trên da.
Cách điều trị mụn nội tiết
Dưới đây là một số phương pháp điều trị mụn nội tiết phổ biến hiện nạy:
Phương pháp từ thiên nhiên
Tinh dầu tràm trà, axit alpha hydroxy (AHA) có tính kháng khuẩn, giúp giảm viêm và làm khô mụn nhanh chóng. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ hiệu quả với mụn nhẹ.
Thuốc không kê đơn
Sản phẩm Axit salicylic, glycolic acid giúp tẩy tế bào chết, kiểm soát dầu nhờn và hạn chế vi khuẩn gây mụn.
Thuốc kê đơn
Các loại thuốc kháng sinh, retinoids, thuốc kháng sẽ viêm được bác sĩ chỉ định tùy theo mức độ mụn. Nếu mụn nội tiết ở mức độ nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề xuất phương pháp như ánh sáng sinh học, liệu pháp quang động (ALA-PDT) hoặc thay da sinh học để kiểm soát tình trạng viêm.
Liệu pháp hormone
Đây là phương pháp điều trị phổ biến với các trường hợp mụn do rối loạn nội tiết. Việc cân bằng hormone giúp kiểm soát dầu nhờn và giảm mụn trong chu kỳ kinh nguyệt, đặc biệt hiệu quả với phụ nữ trưởng thành.
Chăm sóc da khỏi mụn nội tiết
Ngoài việc điều trị bằng các loại thuốc, tại nhà cũng cần chăm sóc da để bảo vệ khỏi mụn tiết. Điều trị và chăm sóc da đúng cách sẽ hạn chế mụn xuất hiện, ngăn ngừa sẹo thâm, giúp da sáng mịn hơn.
Chăm sóc da từ bên trong
- Ngủ đủ 8 tiếng/ngày, hạn chế thức khuya.
- Tránh căng thẳng, stress, áp lực.
- Bổ sung thực phẩm có chứa kẽm, vitamin C, B, E giúp da sáng khỏe và ăn nhiều rau xanh, trái cây.
- Hạn chế thực phẩm ngọt, cay nóng, chiên rán, dầu mỡ, đồ uống có cồn…
- Sử dụng các loại trà, thực phẩm thanh nhiệt, giải độc: trà xanh, trà atiso, bột rau củ Nuris…
Chăm sóc da từ bên ngoài
- Rửa mặt 2 lần/ngày và sau khi đổ mồ hôi.
- Sử dụng sữa rửa mặt dịu nhẹ và nước ấm, không dùng nước nóng.
- Không chà xát, nặn mụn vì gây viêm hoặc làm tình trạng nặng hơn.
- Tránh môi trường có độ ẩm cao làm đổ nhiều mồ hôi.
- Vệ sinh sạch sẽ các đồ dùng sinh hoạt.
- Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày.
- Nếu trang điểm, cần tẩy trang thật sạch để tránh cặn còn sót gây bít tắc lỗ chân lông.
- Sử dụng các sản phẩm điều trị mụn có chứa AHA, BHA, Benzoyl peroxide…
- Sử dụng kem dưỡng ẩm, chống nắng có thành phần phù hợp.
- Không chạm tay lên mặt để tránh vi khuẩn xâm nhập vào da.
Cách phòng tránh mụn nội tiết
Mụn nội tiết có liên quan mật thiết đến sự mất cân bằng hormone trong cơ thể. Tuy nhiên, một chế độ dinh dưỡng hợp lý có thể giúp kiểm soát và giảm thiểu tình trạng này. Dưới đây là những nguyên tắc quan trọng giúp phòng tránh mụn nội tiết ở nữ giới.
Kiểm soát lượng đường trong máu
Lượng đường trong máu cao có thể làm tăng sản xuất insulin, kích thích các tuyến bã nhờn hoạt động mạnh hơn và góp phần gây ra mụn nội tiết. Để duy trì mức đường huyết ổn định, bạn nên:
Hạn chế thực phẩm có chỉ số đường huyết cao, như:
- Đồ uống có đường (nước ngọt, nước trái cây đóng hộp).
- Bánh mì trắng, bánh ngọt, ngũ cốc có đường.
- Mì ống trắng, khoai tây chiên, kem.
Ưu tiên thực phẩm giàu protein và có chỉ số đường huyết thấp, giúp kiểm soát insulin và giảm nguy cơ mụn nội tiết. Một số lựa chọn tốt bao gồm:
- Thực phẩm giàu protein như cá, trứng, đậu hạt.
- Ngũ cốc nguyên hạt thay vì tinh chế.
- Rau xanh và trái cây ít đường như dâu tây, bơ, táo.
Hạn chế sữa và Whey Protein
Sữa và các sản phẩm từ sữa có thể làm tăng mức insulin và kích thích sản xuất hormone androgen, khiến mụn nội tiết trở nên nghiêm trọng hơn.
- Một nghiên cứu tổng hợp từ 14 nghiên cứu khác nhau trên 78.529 người từ 7 – 30 tuổi cho thấy những người tiêu thụ các sản phẩm từ sữa (sữa, pho mát, sữa chua) có nguy cơ bị mụn cao hơn so với người không tiêu thụ.
- Một nghiên cứu khác trên 71.819 người cũng chỉ ra rằng, những người uống sữa có nguy cơ bị mụn cao hơn 16% so với nhóm không uống.
- Whey protein (một loại protein từ sữa) cũng được chứng minh là có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mụn nội tiết.
Nếu bạn dễ bị mụn, hãy thử loại bỏ sữa và các sản phẩm từ sữa trong một khoảng thời gian để theo dõi sự cải thiện của làn da. Bạn có thể thay thế bằng sữa hạnh nhân, sữa dừa hoặc các nguồn protein thực vật.
Tăng cường thực phẩm giàu chất xơ
Để điều trị và ngừa mụn nội tiết tự nhiên, bạn cần ăn những thực phẩm chống viêm. Chọn các nguồn chất béo omega-3 như cá béo và hạt chia thay vì omega-6 từ dầu hạt cải hay dầu đậu nành, vì omega-6 có thể gây viêm và làm mụn nặng thêm. Bổ sung nhiều rau củ, trái cây màu sắc phong phú giúp giảm viêm, cung cấp chất chống oxy hóa và vitamin C tốt cho da. Chế độ ăn này sẽ giúp da khỏe mạnh và giảm mụn hiệu quả.